Tivoli — jedno z najpiękniejszych miasteczek w środkowych Włoszech, położone zaledwie 30 km na wschód od Rzymu. Przyciąga turystów niezwykłym klimatem i wspaniałymi zabytkami, które świadczą o bogatej historii. To idealne miejsce na jednodniową wycieczkę z Rzymu, oferujące zarówno monumentalne wille, romantyczne ogrody, jak i urokliwe stare miasto. Spacerując po Tivoli, można poczuć ducha dawnych epok — od starożytnego Rzymu, przez średniowiecze, aż po renesans.
WARTO PRZECZYTAĆ | „Zwiedzanie Rzymu — Jak zrobić to kamperem?”
KRÓTKO O HISTORII TIVOLI
Historia Tivoli sięga czasów starożytnych — miasto zostało założone jeszcze przed powstaniem Rzymu, około XIII wieku p.n.e., jako Tibur. Było ważnym ośrodkiem kulturalnym, o czym świadczą ruiny starożytnych budowli. W czasach cesarstwa rzymskiego Tivoli stało się popularnym miejscem wypoczynkowym dla arystokracji i cesarzy, co doprowadziło do powstania wspaniałych willi. W średniowieczu miasto znalazło się pod kontrolą papiestwa i było silnie ufortyfikowane w związku z licznymi najazdami barbarzyńców oraz walkami między rodami rzymskimi. W epoce renesansu miasto ponownie przeżywało rozkwit, kiedy to kardynał Ippolito II d’Este zbudował tu swoją słynną rezydencję, Villa d’Este, uznaną za arcydzieło sztuki ogrodowej.
Podczas epoki nowożytnej Tivoli było miejscem inspiracji dla licznych artystów i poetów, takich jak Goethe i Byron. W XIX wieku, za pontyfikatu Grzegorza XVI, utworzono tu malowniczy Parco Villa Gregoriana. Dziś Tivoli pozostaje jednym z najważniejszych miejsc turystycznych we Włoszech, łącząc w sobie bogactwo historii i niepowtarzalny urok włoskiej prowincji.
NAJWAŻNIEJSZE ATRAKCJE TIVOLI
Villa Hadriana
Jedno z najważniejszych stanowisk archeologicznych w kraju i niezwykły przykład architektury starożytnego Rzymu. Zbudowana w II wieku n.e. przez cesarza Hadriana, willa była luksusową rezydencją pełną pałaców, teatrów i ogrodów. Cały kompleks zajmował powierzchnię aż 120 ha! Co ciekawe, sam cesarz uczestniczył w projektowaniu tego unikalnego miejsca. Jego życzeniem było, aby budowla przypominała te, które widział w trakcie swoich podróży.
Villa Hadriana przez długie lata była oficjalną siedzibą cesarza. Niestety później kompleks został opuszczony, a podczas licznych najazdów barbarzyńców kompletnie zrujnowany. W kompleksie znajdowały się świątynie, biblioteki, baseny, a nawet teatr morski — wyjątkowa struktura na wyspie otoczonej wodą. Villa Hadriana stanowiła swoiste miasto-pałac, w którym cesarz mógł uciec od politycznych napięć Rzymu i cieszyć się spokojem oraz sztuką. Dziś ruiny tej gigantycznej posiadłości wciąż imponują rozmachem i finezją wykonania, a spacer pośród jej pozostałości pozwala przenieść się w czasy świetności starożytnego Rzymu.
Bilety wstępu
TIP 1: Darmowe wejścia. Pierwsza niedziela każdego miesiąca, 25 kwietnia, 2 czerwca i 4 listopada. W tych dniach rezerwacje nie są wymagane, wystarczy pobrać darmowy bilet w kasie biletowej.
Bilet normalny – 12€
Villa d’Este
Villa d’Este to jedna z najpiękniejszych i najbardziej znanych rezydencji renesansowych we Włoszech. Jest wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO i słynie przede wszystkim ze swoich spektakularnych ogrodów oraz niezwykłego systemu fontann, które stanowią arcydzieło inżynierii hydraulicznej.
Ta XVI-wieczna rezydencja zachwyca nie tylko elegancką architekturą, ale przede wszystkim ogrodami pełnymi tarasów, kaskad i licznymi fontannami. Villa została zbudowana na polecenie kardynała Ippolito II d’Este. Kardynał, będąc ambitnym mecenasem sztuki, pragnął stworzyć rezydencję, która dorównałaby swym przepychem willom rzymskim. Architekt Pirro Ligorio zaprojektował nie tylko samą willę, ale i unikalne ogrody, które stały się wzorem dla przyszłych europejskich kompleksów pałacowych.
Główną atrakcją Villa d’Este są jej ogrody tarasowe, pełne fontann, kaskad i rzeźb inspirowanych mitologią i kulturą klasyczną. Najsłynniejsze z nich to: Fontanna Neptuna (jedna z najbardziej imponujących fontann w kompleksie, z potężnymi strumieniami wody), Aleja Stu Fontann (długa promenada ozdobiona setkami małych strumieni wodnych) czy Fontanna Organowa (niezwykła fontanna, w której woda napędza mechanizm organów, wydających muzyczne dźwięki).
CIEKAWOSTKA
Fontanna Organowa to pierwszy na świecie tego typu obiekt. Powstała w latach 1568 – 1611 i w tamtym czasie była to jedyna taka fontanna, ponieważ nikt inny nie potrafił zbudować czegoś podobnego. Z czasem mechanizm uległ awarii, ale po latach starań udało się go naprawić i dziś można wysłuchać „koncertu” z fontanny.
Wnętrza willi również zachwycają — sufitowe freski przedstawiają mitologiczne sceny. Każde pomieszczenie kryje w sobie bogato zdobione dekoracje, które świadczą o wyjątkowym stylu i bogactwie fundatora. Dziś Villa d’Este jest jednym z najlepiej zachowanych przykładów włoskiej architektury renesansowej i nieustannie przyciąga turystów z całego świata.
TIP: Muzykę z Fontanny Organowej można posłuchać co dwie godziny, począwszy od godziny 10:30.
Bilety wstępu
Bilety można zakupić w kasie biletowej lub online na oficjalnej stronie.
TIP 1: Darmowe wejścia. Pierwsza niedziela każdego miesiąca, 25 kwietnia, 2 czerwca i 4 listopada. W tych dniach rezerwacje nie są wymagane, wystarczy pobrać darmowy bilet w kasie biletowej.
TIP 2: Wejście do villi znajduje się przy Piazza Trento.
Parco Villa Gregoriana
Nieco mniej znana, ale równie spektakularna atrakcja Tivoli. Znajduje się zaledwie 700 metrów od Villa d’Este. Park został założony w XIX wieku przez papieża Grzegorza XVI i słynie z dzikiej, romantycznej scenerii. Główne atrakcje to wodospad Grande Cascata oraz malownicze ścieżki prowadzące przez jaskinie i ruiny świątyni Westy. Spacerując po parku, można podziwiać naturalne wąwozy, groty i bujną roślinność, które nadają temu miejscu niezwykły charakter. Co więcej, na wysokiej skale górującej nad wąwozem wybudowano w I w. p.n.e. Świątynię Westy, a w II w. p.n.e. Świątynię Sybilli.
Zamek Rocca Pia
Średniowieczna forteca wzniesiona w XV wieku przez papieża Piusa II, która miała bronić miasta przed atakami. Zamek ma charakterystyczny, czworokątny kształt z czterema potężnymi wieżami strażniczymi, które symbolizowały siłę i dominację papiestwa nad Tivoli. W ciągu wieków pełnił funkcję zarówno twierdzy obronnej, jak i więzienia.
Stare Miasto
Spacer po urokliwych uliczkach starego miasta to idealny sposób na poznanie prawdziwej atmosfery Tivoli. Wąskie, kamienne alejki, zabytkowe kościoły, urokliwe kawiarenki i targi z lokalnymi produktami sprawiają, że można tu poczuć prawdziwy włoski klimat.
INFORMACJE PRAKTYCZNE
TIP 1: Podróżując kamperem, zaparkowaliśmy nieopodal starego miasta i głównych atrakcji, na parkingu przy rzece Aniene. Oprócz nas znajdowało się tam kilkanaście innych kamperów, a sam parking jest dosyć przestrzenny.
TIP 2: W pierwszą niedzielę każdego miesiąca wejście do Villi d’Este i Villi Hadriana jest darmowe.
